ΚΟΜΒΟΣ

Εργαστήριο για τα Αστικά Κοινά

2016-2017

EAK & Foundation for Arts Initiatives

Το Εργαστήριο για τα Αστικά Κοινά (ΕΑΚ) επιχειρεί να φέρει σε συνεργασία ερευνητές, ακτιβιστές και δημιουργούς από το χώρο του πολιτισμού, ξεκινώντας μια διαδικασία αξιοποίησης και ανάπτυξης συνεργειών ανάμεσα σε ήδη ενεργές πρακτικές των Κοινών, της αλληλεγγύης και αυτο-οργάνωσης προς μια μετα-καπιταλιστική κοινωνία. Εγκατεστημένο στην Αθήνα, το ΕΑΚ προσβλέπει στο χώρο της Μεσογείου και του Ευρωπαϊκού Νότου – σαν έναν πολιτικό χώρο με πολιτιστικές, πολιτικές και οικονομικές παραδόσεις που διαφέρουν από τον καπιταλισμό στον βορρά – με αλληλεγγύη και αίσθηση ενός κοινού μέλλοντος.

Κύριος στόχος του ΕΑΚ είναι να φέρει σε επαφή διεθνείς μελετητές, ακτιβιστές και ειδικούς με από τα κάτω κοινωνικά κινήματα και εγχειρήματα, επιδιώκοντας συνεργασίες σε διάφορα πεδία αστικής έρευνας – παρέμβασης μέσω μιας μεθοδολογίας σταθερής, συμμετοχικής και στηριγμένης στην κοινή προσπάθεια. Στο επίκεντρο μιας τέτοιας μεθοδολογίας εδράζεται η πεποίθηση πως ο πολιτιστικός και καλλιτεχνικός πειραματισμός είναι βασικά για το άνοιγμα μη-ιεραρχικών χώρων πολιτικού οραματισμού.

Μεταξύ των δράσεων που ήδη αναπτύσσει το ΕΑΚ είναι: α. Χαρτογράφηση της ιστορίας των κοινωνικών αγώνων και σημαντικών πολιτικών γεγονότων και πολιτιστικών κινημάτων, β. χαρτογράφηση ενεργών πρακτικών αλληλεγγύης, Κοινών και συνεργατισμού, γ. ανάπτυξη νέων θεσμικών και νομικών πλαισίων για βιώσιμη και αυτοοργανωμένη πολιτιστική και οικονομική παραγωγή και διακίνηση, δ. φιλοξενία καλλιτεχνών, εκθέσεων και ένα πιλοτικό ανοιχτό σε όλες/ους εκπαιδευτικό πρόγραμμα με τη συμμετοχή διεθνών καλλιτεχνών και επιμελητών και τοπικών κινηματικών πρωτοβουλιών της Αθήνας.

Μέχρι στιγμής, το ΕΑΚ έχει οργανώσει δύο κύκλους διεθνών συναντήσεων, στις οποίες έλαβαν μέρος πάνω από 50 συλλογικότητες, καθώς και συνεργάτες μας από την Ελλάδα και το εξωτερικό. Ο πρώτος κύκλος πραγματοποιήθηκε το Νοέμβριο του 2016 και ο δεύτερος το Μάρτιο του 2017.

Ανακοινώσεις

Κάλεσμα για τον 2ο κύκλο συναντήσεων

Παρασκευή 10 και Σαββάτο 11 Μαρτίου στο Σύλλογο Αρχιτεκτόνων (Βρυσακίου 15, Μοναστηράκι)

Με βάση τις συζητήσεις και τις θεματικές που προέκυψαν από τις συναντήσεις του Νοεμβρίου 2016, προχωράμε σε έναν δεύτερο κύκλο συναντήσεων υπό τη μορφή τριών εργαστηρίων. Τα εργαστήρια θα αποτελέσουν πεδίο ανταλλαγής εμπειριών, πρακτικών, δοκιμασίας ιδεών και εργαλείων από εγχειρήματα με δράση σε κοινά πεδία. Με τον τρόπο αυτό ελπίζουμε να καλλιεργήσουμε εξαρχής το πλαίσιο μιας συλλογικής προετοιμασίας κοινών δράσεων. Η συμμετοχή σας και στα τρία εργαστήρια (Χώρος, Καταγραφή/Χαρτογράφηση και Εκπαίδευση) είναι εξαιρετικά σημαντική για τον εντοπισμό των κατάλληλων μεθοδολογιών, πρακτικών και δράσεων στο κάθε πεδίο.

Τα εργαστήρια φιλοξενούν την παρουσίαση μερικών από τις καλύτερες πρακτικές στα πεδία δράσης του ΕΑΚ. Πρόθεση μας είναι να μάθουμε από αυτές, να τις φέρουμε σε επαφή με τις εμπειρίες και ανάγκες όλων των συμμετεχόντων στα εργαστήρια και να δοκιμάσουμε την καταλληλότητα τους στα συγκεκριμένα τοπικά πλαίσια. Το μοίρασμα της γνώσης και των από πρώτο χέρι εμπειριών κάθε συμμετέχοντα αποτελεί ανεκτίμητη συμβολή στη διαμόρφωση των δράσεων και των πρακτικών του ΕΑΚ, προκειμένου αυτές να αντανακλούν συλλογικές ανάγκες, δυνατότητες και επιθυμίες.

Μαζί μας θα βρίσκονται και εκπρόσωποι από αντίστοιχες συλλογικότητες και οργανισμούς του εξωτερικού, με δράσεις στις παραπάνω θεματικές, για να μοιραστούν την δική τους εμπειρία και τεχνογνωσία. Συγκεκριμένα, θα παρουσιάσουν τη δράση τους και θα συζητήσουν μαζί μας οι: Margherita D'Andrea & Giuseppe Micciarelli (από το αυτοδιαχειριζόμενο κέντρο L’Asilo, Νάπολη - Κοινότητα εργαζομένων και εργαστήριο στο χώρο της Τέχνης, του Πολιτισμού και του Θεάματος), Jan Gerber & Sebastian Luetgert (από το Pad.ma – Public Access Digital Media Archive – Αρχείο Ψηφιακών Μέσων Δημόσιας Πρόσβασης - Βερολίνο-Ινδία) , Ida Susser, (ανθρωπολόγος στο Hunter College & CUNY Graduate Center της Νέας Υόρκης), Didem Pekun (εικαστικός/ακαδημαϊκός, ιδρυτικό μέλος του Beyond Istanbul: Center for Spatial Justice Foundation – Πέρα από την Κωνσταντινούπολη: Ίδρυμα Κέντρο για την Χωρική Δικαιοσύνη, Τουρκία), William Wells (ιδρυτής και διευθυντής της Townhouse Gallery, Κάιρο)

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

Παρασκευή 10 Mαρτίου

5.30 – 20.30 Καταγραφή / Χαρτογράφηση: Καταγραφή και χαρτογράφηση των κινηματικών πρακτικών και των αυτό-οργανωμένων κινημάτων και δικτυώσεων.

Η παραγωγή γνώσης μέσω της καταγραφής πρακτικών αλληλεγγύης και πρακτικών των Κοινών, που έχουν αναπτυχθεί στην Ελλάδα τα χρόνια της κρίσης και της αντίστασης σε αυτήν, αποτελεί έναν από τους κύριους στόχους του ΕΑΚ. Το εργαστήριο αυτό διερευνά μία ποικιλία μεθοδολογιών και προσεγγίσεων σε θέματα αρχειοθέτησης και χαρτογράφησης, που έχουν αναπτυχθεί από συλλογικότητες που δρούνε σε αυτό το πεδίο. Οι εμπειρίες και η ιστορία του κινήματος αλληλεγγύης και για τα Κοινά στην Ελλάδα είναι απαραίτητες για την επιλογή του κατάλληλου μίγματος μεθόδων και εργαλείων για το σχετικό εγχείρημα.

Jan Gerber & Sebastian Luetgert (από το Pad.ma: Public Access Digital Media Archive – Αρχείο Ψηφιακών Μέσων Δημόσιας Πρόσβασης – Βερολίνο & Ινδία)

Σταύρος Σταυρίδης (Καθηγητής στην Αρχιτεκτονική Σχολή – ΕΜΠ)

Σωκράτης Στρατής (Καθηγητής και Διευθυντής του Τμήματος Αρχιτεκτονικής - Πανεπιστήμιο Κύπρου και από το Famagusta – Hands ON project)

Σχολιάζει η: Didem Pekun (Ακαδημαϊκός / Καλλιτέχνης, Beyond Istanbul: Center for Spatial Justice Foundation – Πέρα από την Κωνσταντινούπολη: Ίδρυμα Κέντρο για την Χωρική Δικαιοσύνη - Τουρκία)

Σάββατο 11 Mαρτίου

10.00 – 13.00 Για τον «Χώρο» του LUC: Λειτουργικότητες, Κοινότητα, Κοινές Χρήσεις, Πρακτικές Αυτοδιαχείρισης

Σαν ΕΑΚ φανταζόμαστε τον «Χώρο» (μας) σαν μια υποδομή ενταγμένη στη δυναμική και τα χαρακτηριστικά της πόλης της Αθήνας και των ήδη υπαρχόντων δικτύων. Σαν έναν χώρο συγκατοίκησης που ευνοεί και διευκολύνει συνεργασίες μεταξύ προσπαθειών από ποικίλα πεδία. Μέλη από κάποια από τους πιο δραστήριους κοινωνικο-πολιτιστικούς χώρους στην γεωγραφική μας γειτονιά έχουν προσκληθεί να παρουσιάσουν τις εμπειρίες τους, σημαντικές για το Χώρο του ΕΑΚ. Το εργαστήριο αυτό στοχεύει στο να συζητήσει με τους συμμετέχοντες τις ποικίλες επιλογές σε σχέση με την τοποθεσία για τον Χώρο του ΕΑΚ, τις πιθανές πολιτικές συνεπαγωγές, την λειτουργικότητα του, τις πρακτικές διαχείρισης και οργάνωσης του, των τρόπων συσχέτισης με την κοινότητα και με άλλες συλλογικότητες.

Margherita D'Andrea & Sabrina Merolla (Αυτοδιαχειριζόμενη κοινότητα Γυναικών και Ανδρών στο χώρο της Τέχνης, του Πολιτισμού και του Θεάματος, 'Ex Asilo Filangieri, Νάπολη - Ιταλία)

William Wells (Ιδρυτή και Διευθυντή της γκαλερί Townhouse, Κάιρο - Αίγυπτος)

Τόνια Κατερίνη (Πρόεδρος του Συλλόγου Αρχιτεκτόνων, δραστήρια στα κινήματα για το δικαίωμα στην πόλη και την στέγη, «Ανοιχτοί Δρόμοι»)

14.00 – 17.00 The Education/Research project

Ανοιχτό Σχολείο – Πρακτικές συμμετοχικής και διατομεακής εκπαίδευσης

Σαν ΕΑΚ ενδιαφερόμαστε στην διαμόρφωση ενός πλαισίου για συμμετοχικές και δημιουργικές παιδαγωγικές πρακτικές, έρευνας και παραγωγής γνώσης. Αυτές μπορεί να λάβουν ποικίλες μορφές όπως: δωρεάν εκπαιδευτικά προγράμματα και εναλλακτικό πανεπιστήμιο, κοινά εκπαιδευτικά εργαστήρια καλλιτεχνών και αυτοοργανωμένων κοινωνικών συλλογικοτήτων, την ανάπτυξη μορφών συλλογικής έρευνας και γνώσης. Το εργαστήριο αυτό εστιάζει στην διερεύνηση διαφορετικών μεθοδολογιών προς αυτό τον στόχο.

Χρήστος Κορολής (Καθηγητής – Μέλος του Σχολείου Αλληλεγγύης Μεσοποταμίας)

Σχολιάζει η: Ida Susser (Ανθρωπολόγος στο Hunter College & CUNY Graduate Center της Νέας Υόρκης)

Κάλεσμα για τη δημιουργία ενός Εργαστηρίου για τα Αστικά Κοινά - Αθήνα, Οκτώβριος 2016

Ο Κόμβος, σε συνεργασία με το Foundation for Art Initiatives (FfAI), τον Massimiliano Mollona και την Ξένια Καλπακτσόγλου παίρνει την πρωτοβουλία για την έναρξη μίας συμμετοχικής διαδικασίας με στόχο τη δημιουργία ενός Εργαστηρίου για τα Αστικά Κοινά (Laboratory for Urban Commons - LUC). Επιθυμούμε τη συμμετοχή προσώπων, πρωτοβουλιών, συνεργατικών και συνεταιριστικών εγχειρημάτων, δομών αλληλεγγύης και ενεργών συλλογικοτήτων σε ποικίλες θεματικές στην προοπτική:

-σύστασης ανθεκτικών και αποτελεσματικών μορφών συνεργασίας
-διασύνδεσης εγχώριων πρωτοβουλιών με αντίστοιχα διεθνή δίκτυα
-προώθησης ενός συλλογικού σχεδιασμού και ωρίμανσης κοινών εγχειρημάτων.

Ενδεικτικά – και ανοικτά προς από κοινού διαμόρφωση – έχουμε εντοπίσει τα ακόλουθα πεδία:

ψηφιακά κοινά /πολιτιστικά κοινά / αστικά κοινά / δίκτυα παραγωγής - διανομής τροφίμων και άλλων αγαθών / κοινωνική αναπαραγωγή και αλληλεγγύη / αυτοδιαχειριζόμενες μονάδες παραγωγής και συνεργατικά και συνεταιριστικά εγχειρήματα.

Ευελπιστούμε μέσα από μία διαδικασία συνεργασίας σε διάφορους τομείς και μέσω συγκεκριμένων δράσεων, να δημιουργηθούν τα απαραίτητα λειτουργικά “συστατικά” του Εργαστηρίου για τα Αστικά Κοινά. Το Εργαστήριο θα είναι ένας τόπος συνύπαρξης, διατομεακών συνεργειών και ανταλλαγής γνώσης και πρακτικών.

Πιστεύουμε ακράδαντα πως η ενδυνάμωση των υφιστάμενων συλλογικών διεργασιών σε ποικίλα πεδία περνάει μέσα από τη δόμηση νέων θεσμίσεων σχεδιασμένων με συμμετοχικό και περιεκτικό τρόπο, τέτοιων που να:

-διευκολύνουν και συστηματοποιούν επιχειρησιακά υπάρχουσες πρακτικές

-καλλιεργούν τις συνθήκες για την επέκταση και ενδυνάμωσή τους

-αυξάνουν την αντοχή τους με την παγίωση της δικτύωσης και των συνεργασιών τους

-αναβαθμίζουν τους στόχους τους υποστηρίζοντας διαδικασίες που διαμορφώνουν ολοκληρωμένα συστήματα

Σε αυτό το πλαίσιο το Εργαστήριο θα αναπτύσσει δράσεις που στοχεύουν στην:

-καλλιέργεια μιας «κουλτούρας των κοινών» και αύξησης της ορατότητας ήδη υφιστάμενων πρακτικών γύρω από τα αστικά κοινά
-προώθησης εναλλακτικών μορφών επιστημονικής έρευνας, παραγωγής γνώσης και εκπαίδευσης
-δημιουργίας ενός συστήματος αξιοποίησης πρακτικών κοινωνικής αλληλεγγύης, αναπαραγωγής και υποστήριξης
-ανάπτυξης μιας κοινής αφήγησης και πρωτόλειων μορφωμάτων κοινωνικού μετασχηματισμού.

Σας καλούμε να συμμετέχετε ενεργά με την εμπειρία, τις γνώσεις, τις ιδέες και τις προτάσεις σας για την προώθηση και εμπλουτισμό των παραπάνω στόχων.

Συμμετοχές

Cultural Commons (Friday 4 November)

Nikos Arvanitis, Bhive - Gerasimos Avlamis, Campus Novel, Enterprise Projects - Danai Giannoglou and Vasilis Papageorgiou, Fokidos - Sofia Stevi, Hyle - Georgia Sagri, Lo and Behold, Open Show studio - Sofia Touboura, Snehta Residency - Augoustos Veinoglou, Studio Benaki - Sofia Simaki, Tinos Quarry Platform - Petros Touloudis, Urban Dig - George Sachinis.

Urban Commons and Social Reproduction and Solidarity (Friday 4 November)

Kostas Karras - Solidarity Piraeus, Stamatis Stefanakos - Solidarity Club of Koukaki, Tonia Katerini - Anoihtoi Dromoi (Open Routes) and Architects' Association, Babis Dinakis - Open Assembly of Perama, Myrto Bolota - Anoihtoi Dromoi - Open Routes, Christos Korolis - Mesopotamia Solidarity School, Fereniki Vatavali - Encounter Athens, Panagiotis Oikonomidis - SPAME tous Mesazontes, Natalia Avllona - DOCK for SSE, Olga Lafazani - City Plaza.

Digital Commons (Sunday 6 November)

George Papanikolaou – P2P Foundation, George Klisiaris – Sarantaporo.gr (NPO), Vasilis Vlachokyriakos – Open Lab: Athens, Manolis Levedianos – MakerHub, Eleni Mougiakou – CPD, Natalia Avlona – P2P Foundation and DOCK for SSE, Dimitris Mouzakis – DOCK for SSE, Manolis Britzolakis - Commonslab (Heraklion), Dimitris Koukoulakis - Commonslab (Heraklion), Spyros Tzortzis – Sociality, Dimitris Kostinos – Point Blank (Thessaloniki), Jim Ntosas – Barikat.gr, Konstantinos Stamou – Barikat.gr, Vasilis Linardos – Barikat.gr, Vassilis Kostakis P2P Lab (Ioannina)

Δράσεις

1. «Χώρος»

Μία πειραματική διαδικασία εντοπισμού ενός ζωντανού χώρου για το Εργαστήριο. Η ομάδα θα διερευνήσει την πόλη λαμβάνοντας υπόψη διάφορες παραμέτρους όπως δημογραφικά και κοινωνικοοικονομικά στοιχεία, ιστορικό παρελθόν κλπ. Αντιλαμβανόμαστε τη σύσταση του «Χώρου» σαν διαδικασία δημιουργίας «κτιριακών υποδομών», η οποία επιχειρεί να δικτυωθεί οριζόντια με άλλα εν δυνάμει εγχειρήματα.

2. Νέος Κόσμος Project

Κάποιοι από τους στόχους που φιλοδοξούμε να πετύχουμε στο ΕΑΚ είναι η οικοδόμηση ανοιχτών και διαδραστικών σχέσεων με τις κοινότητες του τόπου μας παράλληλα με την ενίσχυση διαδικασιών παραγωγής, διατήρησης και διαχείρισης των κοινών, με πολιτιστικά και εκπαιδευτικά μέσα. Για αυτό το σκοπό, επιλέξαμε ως περιοχή το Νέο Κόσμο.

Αυτό το project θα αποτελέσει μια από τις βασικές δραστηριότητες του ΕΑΚ το επόμενο διάστημα. Στόχος μας σε μια πρώτη ερευνητική φάση, είναι η υποστήριξη μιας ομάδας εργασίας, η οποία θα συνεργαστεί με τα βασικά μέλη της ομάδας του ΕΑΚ, τον Σταύρο Σταυρίδη (αναπληρωτής καθηγητής στη Σχολή Αρχιτεκτόνων του ΕΜΠ με εμπειρία όσον αφορά τα κοινά) και την Τόνια Κατερίνη (πρόεδρος του Συλλόγου Αρχιτεκτόνων και ακτιβίστρια) καθώς και με τις κολλεκτίβες που δραστηριοποιούνται στην περιοχή όλα αυτά τα χρόνια.

3. Χαρτογράφηση

Ένα διαρκές ερευνητικό πρόγραμμα χαρτογράφησης και οπτικοποίησης των αυτο-οργανωμένων δραστηριοτήτων και πρωτοβουλιών σε ποικίλα πεδία, λαμβάνοντας υπόψη προηγούμενη συσσωρευμένη εμπειρία σε εγχώριο και διεθνές επίπεδο. Στόχος είναι η οικοδόμηση ενός εμφανούς δικτύου ενεργών πρακτικών και υποδομών, που θα εκτείνονται πέρα από μια αρχική- ανά πεδίο- καταγραφή.

«Ιστορία από κάτω». Μια ερευνητική ατζέντα καταγραφής κινημάτων, δράσεων και λαϊκών αγώνων τα τελευταία χρόνια, με τη συνεργασία ερευνητών, καλλιτεχνών, πολιτιστικών και κινηματικών συλλογικοτήτων. Το πρόγραμμα θα επιχειρήσει να καταγράψει τις κινηματικές πρακτικές και τους αγώνες στην Αθήνα από το 2010 και μετά (προφορική ιστορία, ψηφιακά αρχεία, καλλιτεχνικές εκθέσεις και δημόσιες δράσεις).

4. Ψηφιακά Κοινά